• صفحه اصلی
  • ارایه مدل زنجیره تامین نوآورانه صنعت نفت تحت شرایط عدم اطمینان

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 1402092845115 بازدید : 51 صفحه: 149 - 168

نوع مقاله: پژوهشی

ارایه مدل زنجیره تامین نوآورانه صنعت نفت تحت شرایط عدم اطمینان

محورهای موضوعی : مدیریت تکنولوژی

علی کمایی 1 , ابو تراب علیرضایی 2 * , قنبر عباس پور اسفدن 3 , اشرف شاه منصوری 4

1 - گروه مدیریت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه مدیریت واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه مدیریت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران
4 - گروه مدیریت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

تاریخ دریافت : 1402/09/28 تاریخ پذیرش : 1402/11/24 تاریخ انتشار : 1402/12/24

کلید واژه: زنجیره تامین, نفت, عدم اطمینان, دلفی فازی, دیمتل فازی, تحلیل مضمون,

چکیده مقاله :

در این تحقیق به بررسی مدیریت زنجیره تامین صنعت نفت تحت شرایط عدم اطمینان پرداخته شد. روش تحقیق آمیخته (کیفی-کمی) است. بخش کیفی تحقیق با روش تحلیل مضمون انجام شد و در این بخش به منظور تکمیل اطلاعات، از نظرات 16 نفر از اساتید، خبرگان و صاحبنظران حوزه نفت و زنجیره تامین به روش نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری بهره گرفته شد. در فاز کمی نیز از دو رویکرد دلفی فازی و دیمتل فازی برای پذیرش یا رد شاخص های عدم اطمینان و شناسایی روابط علی و معلولی میان آنها استفاده شد. بر اساس نتایج فاز کیفی تحقیق، زنجیره تامین نفت شامل شش مرحله اصلی استخراج و تولید، حمل و نقل، پالایش، توزیع، ذخیره سازی و توزیع نهایی است. در هر کدام از این مراحل، تعدادی مراحل فرعی و نیز 38 مورد عدم قطعیت شناسایی شد. بر اساس نتایج بخش کمی تحقیق هر 38 مورد عدم اطمینان از دیدگاه خبرگان در روش دلفی فازی مورد تایید قرار گرفت. بر اساس روش دیمتل فازی نیز روابط علی و معلولی عدم قطعیت ها در سیستم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بخش کمی نشان میدهد استخراج و تولید از بیشترین تاثیر گذاری بر زنجیره تامین برخوردار است و حمل و نقل، پالایش، توزیع، ذخیره سازی و توزیع نهایی در درجات بعدی تاثیرگذاری قرار دارند. در پایان نیز مدلی برای عدم قطعیت ها، توضیح آنها و نیز راهکارهای مدیریت آن ارایه شده است.

چکیده انگلیسی:

In this research, the supply chain management of the oil industry under conditions of uncertainty was examined. The research method is mixed (qualitative-quantitative). The qualitative part of the research was done with thematic analysis method, and in this part, in order to complete the information, the opinions of 16 professors, experts and experts in the field of oil and supply chain were used by purposeful sampling and until theoretical saturation was reached. In the quantitative phase, two fuzzy Delphi and Fuzzy Dimtel approaches were used to accept or reject uncertainty indicators and identify cause and effect relationships between them. Based on the results of the qualitative phase of the research, the oil supply chain includes six main stages of extraction and production, transportation, refining, distribution, storage and final distribution. In each of these stages, a number of sub-stages and 38 cases of uncertainty were identified. Based on the results of the quantitative part of the research, all 38 cases of uncertainty were confirmed from the point of view of experts in the fuzzy Delphi method. Based on the fuzzy Dimetal method, the cause and effect relationships of the uncertainties in the system were evaluated. The results of the quantitative section show that extraction and production have the greatest influence on the supply chain, and transportation, refining, distribution, storage and final distribution are in the next levels of influence. At the end, a model for uncertainties, their explanation and management solutions are provided.

منابع و مأخذ:

 احمدی, اسماعیل, ملکی, محمد حسن, ثانوی فرد, رسول، فتحی, محمد رضا. (1399). آینده‌پژوهی زنجیره تأمین صنعت نفت با رویکرد سناریونگاری. آینده پژوهی ایران، 81(5)#
 امیدواری، زهرا؛ ناعمه، زرین پور (1399) ارائه یک مدل بهینه‌سازی استوار برای طراحی استراتژیک و عملیاتی زنجیره تامین نفت، مجله : چشم انداز مدیریت صنعتی » زمستان 1399 - شماره 40 رتبه ب/ISC (‎37 صفحه - از 155 تا 191 )#
 بنشاسته، آرزو؛ صاحبی. هادی؛ جبل عاملی. محمدسعید (1399 )، طراحی زنجیره تأمین تاب آور در صنعت نفت تحت ریسکهای عملیاتی و اختلالی: مطالعه موردی، نشریع علمی ( فصلنامه ) پژوهشهای سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی، سال ششم، شماره 19#
 ترابی، سیدعلی و شرافت، محمدرضا،1392،طراحی یک شبکه زنجیره تأمین پایدار برای صنعت نفت تحت شرایط عدم قطعیت،دهمین کنفرانس بین المللی مهندسی صنایع،تهران#
 صادقی راد، محمد (1399) اهمیت تکمیل زنجیره ارزش و توجه به صنایع پایین دستی پتروشیمی،ششمین کنفرانس بین المللی مهندسی شیمی و نفت،تهران،،،https://civilica.com/doc/1033405#
 کیقبادی، امیررضا. (1400)، تبیین مدلی برای ارزیابی پایداری زنجیره تامین در صنایع نفت و گاز براساس مدل معادلات ساختاری، مجله توانمندسازی مدیریت سرمایه انسانی، دوره 4، شماره 2#
 مظفری، محمد مهدی؛ اجلی، مهدی؛ جعفرقلی، دل آرام (1399). بررسی تاثیر عملیات مدیریت زنجیره تامین بر مزیت رقابتی و عملکرد شرکت (مورد مطالعه: مجتمع صنعتی ماموت)، نشریه اندیشه آماد » دوره 19، شماره 74 (پاییز 1399)#
 Abdolazimi, O., Esfandarani, M. S., Salehi, M., & Shishebori, D. (2020a). Robust design of a multi-objective closed-loop supply chain by integrating on-time delivery, cost, and environmental aspects, case study of a Tire Factory. Journal of Cleaner Production, 264, 121566.#
 Al-Othman, W. B., Lababidi, H. M., Alatiqi, I. M., & Al-Shayji, K. (2008). Supply chain optimisation of petroleum organization under uncertainty in market demands and prices. European Journal of Operational Research, 189(3), 822-840. #
 Alimohammadi Ardekani, M. (2022). A Multi-Objective Supply Chain Configuration for the Oil Industry under Uncertainty. Advances in Industrial Engineering, 56(1), 15-41. doi: 10.22059/aie.2022.335295.1816 #
 ANJI, H., ZAHEDI, S., MARVAST, M. A., KANANPANAH, S., SADI, M. & SHOKRI, S.2010. Determination of suitable feedstock for refineries utilizing LP and NLP models. International Journal of Chemical Engineering and Applications, 1,225.#
 Al-Qahtani K., Elkamel A. (2010) Robust planning of multisite refinery networks: Optimization under uncertainty, Comput. Chem. Eng. 346, 985–995. #
 Asamoah, D., Agyei-Owusu, B., Andoh-Baidoo, F. K., & Ayaburi, E. (2021). Inter-organizational systems use and supply chain performance: Mediating role of supply chain management capabilities. International journal of information management, 58, 102195.#
 Aslem, J., Aqeela S., Nokhaiz T., Yun, K., (2021). Factors influencing blockchain adoption in supply chain management practices: A study based on the oil industry, Journal of Innovation & Knowledge 6 (2021) 124–134 #
 Bauquis P.R. (2001) A reappraisal of energy supply and demand in 2050, Oil Gas Sci. Technol. - Rev. IFP Energies nouvelles 56, 4, 389–402.#
 Beamon, B. M. (1998). Supply chain design and analysis: Models and methods. International Journal of Production Economics, 55(3), 281-294. #
متن کامل:
University Archives

MODIRIAT-E-FRDA JOURNAL

ISSN 2228-6047

 

Presenting the innovative supply chain model of the oil industry under conditions of uncertainty

 

 

 

Article Info

ABSTRACT

Article type:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Keywords:

Supply chain, oil, uncertainty, fuzzy Delphi, fuzzy Dimetal, thematic analysis

 

In this research, the supply chain management of the oil industry under conditions of uncertainty was examined. The research method is mixed (qualitative-quantitative). The qualitative part of the research was done with thematic analysis method, and in this part, in order to complete the information, the opinions of 16 professors, experts and experts in the field of oil and supply chain were used by purposeful sampling and until theoretical saturation was reached. In the quantitative phase, two fuzzy Delphi and Fuzzy Dimtel approaches were used to accept or reject uncertainty indicators and identify cause and effect relationships between them. Based on the results of the qualitative phase of the research, the oil supply chain includes six main stages of extraction and production, transportation, refining, distribution, storage and final distribution. In each of these stages, a number of sub-stages and 38 cases of uncertainty were identified. Based on the results of the quantitative part of the research, all 38 cases of uncertainty were confirmed from the point of view of experts in the fuzzy Delphi method. Based on the fuzzy Dimetal method, the cause and effect relationships of the uncertainties in the system were evaluated. The results of the quantitative section show that extraction and production have the greatest influence on the supply chain, and transportation, refining, distribution, storage and final distribution are in the next levels of influence. At the end, a model for uncertainties, their explanation and management solutions are provided..

 

 

 

 

 

 

 

ارایه مدل زنجیره تامین نوآورانه صنعت نفت تحت شرایط عدم اطمینان

علی کمایی1 ابو تراب علیرضایی2 قنبر عباس پور اسفدن3 اشرف شاه منصوری4

 

چکیده

در این تحقیق به بررسی مدیریت زنجیره تامین صنعت نفت تحت شرایط عدم اطمینان پرداخته شد. روش تحقیق آمیخته (کیفی-کمی) است. بخش کیفی تحقیق با روش تحلیل مضمون انجام شد و در این بخش به منظور تکمیل اطلاعات، از نظرات 16 نفر از اساتید، خبرگان و صاحبنظران حوزه نفت و زنجیره تامین به روش نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری بهره گرفته شد. در فاز کمی نیز از دو رویکرد دلفی فازی و دیمتل فازی برای پذیرش یا رد شاخص های عدم اطمینان و شناسایی روابط علی و معلولی میان آنها استفاده شد. بر اساس نتایج فاز کیفی تحقیق، زنجیره تامین نفت شامل شش مرحله اصلی استخراج و تولید، حمل و نقل، پالایش، توزیع، ذخیره سازی و توزیع نهایی است. در هر کدام از این مراحل، تعدادی مراحل فرعی و نیز 38 مورد عدم قطعیت شناسایی شد. بر اساس نتایج بخش کمی تحقیق هر 38 مورد عدم اطمینان از دیدگاه خبرگان در روش دلفی فازی مورد تایید قرار گرفت. بر اساس روش دیمتل فازی نیز روابط علی و معلولی عدم قطعیت ها در سیستم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بخش کمی نشان میدهد استخراج و تولید از بیشترین تاثیر گذاری بر زنجیره تامین برخوردار است و حمل و نقل، پالایش، توزیع، ذخیره سازی و توزیع نهایی در درجات بعدی تاثیرگذاری قرار دارند. در پایان نیز مدلی برای عدم قطعیت ها، توضیح آنها و نیز راهکارهای مدیریت آن ارایه شده است.

 

کلیدواژه‌ها: زنجیره تامین، نفت، عدم اطمینان، دلفی فازی، دیمتل فازی، تحلیل مضمون

 

 

تاریخ دریافت:        28/09/1402                                 تاریخ پذیرش:30 11 1402

 

 

 

 

 

 

 

1.       مقدمه

نفت خام به‌عنوان یک منبع اصلی انرژی، نقش حیاتی در تجارت امروز دارد. اکثر کارشناسان انرژی پیش‌بینی می‌کنند که تقاضای انرژی اولیه جهان تا سال ۲۰۳۰ دو برابر خواهد شد. سناریوهای انرژی مختلفی وجود دارند که پیش‌بینی می‌کنند این تقاضا تا سال ۲۰۵۰ تقریباً سه برابر شود. با توجه به این نتایج تا سال ۲۰۵۰، سوخت‌های فسیلی بیش از دوسوم کل انرژی مصرفی را تأمین نخواهند کرد، درحالی‌که امروز این میزان برابر با ۸۵ % است (باکیوس5، 2001). سبد جهانی انرژی نشانگر این واقعیت است که علی‌رغم تلاش‌های زیاد برای متنوع کردن این سبد، همچنان نفت و گاز مهم‌ترین تأمین‌کنندگان انرژی در جهان هستند. امروزه نفت خام ۴۵ درصد و گاز طبیعی ۲۵ درصد انرژی دنیا را تأمین می‌کنند؛ ازاین‌رو نفت و گاز در معادلات اقتصادی جهان اهمیت راهبردی دارند. علاوه این با توجه به اینکه صنعت نفت از مؤثرترین و بزرگ‌ترین صنایع در جهان و به‌ویژه ایران است در معادلات اقتصادی و سیاسی جهان اهمیت ویژه‌ای داشته و در فرآیند روابط بین‌الملل نقش مهمی ایفا می‌کند (آنجی و همکاران6، 2010).

بنابراین مدیریت زنجیره تأمین به عنوان یک کلیت از فرایند استخراج تا محصول نهایی نفت یک مساله اساسی است که بر فعالیت‌های این حوزه بسیار تأثیرگذار است(آساموا و همکاران7، 2021). ازاین‌رو، توجه به فرصت‌ها و تهدیدها در حوزه کسب‌وکار و ارزیابی توانایی سازمان‌ها برای مقابله با عدم قطعیت در این حوزه از اهمیت انکارناپذیری برخوردار است (ژانگ و همکاران8، 2021). زنجیره تأمین شامل تمام فعالیت‌های مربوط به جریان و تبدیل کالا از مرحله استخراج مواد خام به مرحله تحویل به مصرف‌کننده نهایی است. ​علاوه بر این، عدم قطعیت یک مساله اساسی در زنجیره تأمین است. با توجه به نظریه گالبریث9 (1973)‏، عدم قطعیت به واریانس بین مقدار داده‌های موردنیاز برای رسیدن به یک هدف اشاره دارد. ​در فرآیند تصمیم‌گیری یک زنجیره تأمین، عدم قطعیت عاملی است که بر اثربخشی و پیکربندی زنجیره و هماهنگی بین اجزای آن تأثیر می‌گذارد (عبدالعظیمی و همکاران10، 2021). سولر11 (2009)‏ بیان می‌کند که بیشتر تکنیک‌های مورداستفاده برای طراحی زنجیره‌های تأمین با مسائلی مانند تقاضا، هزینه‌ها، زمان انتظار و دیگر پارامترهای ورودی سروکار دارند. ​پیش‌ازاین نیز، بسیاری ادعا می‌کردند که صنعت نفت و گاز ممکن است دوره‌ای از محدودیت در منابع را تجربه کنند. بااین‌حال، با توجه به پتانسیل عظیم فعلی در دسترس ازجمله اکتشافات امروزی و منابع عظیم نفتی و ذخایر نفتی، منابع دلیل محدودیت‌های زنجیره تأمین نیستند (چیما12، 2007). اساساً، با توجه به تحقیقات انجام‌شده در این صنعت، منابع کافی برای حفظ سطوح کنونی حداقل برای ۵۰ سال آینده وجود دارد. پس مهم‌ترین چالش پیش روی صنعت نفت و گاز، دسترسی به منابع نفت و گاز نیست، بلکه قرار دادن این ذخایر در تولید و تحویل کالاهای نهایی به مشتریان با حداقل هزینه است؛ بنابراین، یک برنامه مدیریت زنجیره تأمین مناسب این هدف را بهبود خواهد بخشید (فرناندز و همکاران13، 2014). ​

بنابراین زنجیره تامین نفت در شرایط عدم اطمینان، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در صنعت نفت باید به آن توجه شود. در شرایطی که عدم اطمینان و قطعیت پایین است، زنجیره تامین نفت با چالش‌های بسیاری مواجه می‌شود. برای مثال، تأمین نفت در شرایطی که تولید کننده نفت درگیر بحران سیاسی یا ناپایداری جوی است، با چالش‌هایی مواجه خواهد شد. همچنین، تأمین نفت در شرایطی که تقاضا بالاست و تأمین کنندگان نفت نمی‌توانند به تقاضا پاسخ دهند، نیز با چالش‌هایی مواجه خواهد شد. برای مدیریت زنجیره تامین نفت در شرایط عدم اطمینان، باید به مسائلی مانند تأمین منابع، مدیریت ریسک، تأمین کیفیت و استراتژی‌های تاب‌آوری توجه کرد(پیا و همکاران14، 2022).

با توجه به موارد مذکور این سوال مطرح است که یک مدل جدید برای زنجیره تأمین محصولات نفتی با شرایط عدم اطمینان ارائه شود و مساله حمل‌ونقل و توزیع مربوطه موردبررسی قرار گیرد.

2-مبانی نظری

مدیریت زنجیره تامین (‏SCM)‏ اصطلاحی است که به صورت زیر تعریف شده‌است:

برنامه‌ریزی و جریان مواد و محصولات برای تحویل کالا و خدمات به مصرف کنندگان نهایی. کریستوفر و گاتورنا15 (‏2015)‏زنجیره تامین را به صورت زیر تعریف می‌کنند:  « شبکه های درگیر از طریق پیوندهای بالا دست و پایین‌دست، در فرآیندها و فعالیت‌های مختلفی که ارزشی در قالب محصولات و خدمات ارائه‌شده به مصرف‌کننده نهایی خلق می‌کنند».  مدیریت زنجیره تامین شامل برنامه‌ریزی جریان مواد و محصولات است تا اطمینان حاصل شود که این محصولات و خدمات به صورت به موقع و مقرون‌به‌صرفه به مشتریان نهایی تحویل داده می‌شوند. کریستوفر16 (‏۲۰۱۰)‏SCM را اینگونه تعریف می‌کند: مدیریت روابط رو به بالا و رو به پایین با تامین کنندگان و مشتریان با هدف ارائه ارزش برتر مشتری با هزینه کم‌تر به SC به عنوان یک کل. لامبرت و کوپر17 (‏2020)‏اضافه می‌کنند که: ادغام فرآیندهای کلیدی کسب‌وکار از تامین‌کننده اصلی تا کاربر نهایی که محصولات، خدمات، و اطلاعاتی را فراهم می‌کند تا ارزش را برای مشتریان و سایر ذینفعان افزایش دهد. تعاریف، محتوای استراتژی را به عنوان یک فرآیند یکپارچه توصیف می‌کنند که در آن نهاده‌ای تجاری متمایز (‏به عنوان مثال مشتریان، تامین کنندگان، تولید کنندگان، توزیع کنندگان و خرده فروشان)‏با هم در راستای حصول به موارد روبرو هم‌کاری می‌کنند: (‏۱)‏به دست آوردن مواد خام، (‏۲)‏پردازش این مواد خام به محصولات نهایی مورد نیاز و (‏۳)‏تحویل این محصولات به خرده فروشان / مشتریان. مواد معمولا در طول زنجیره به جلو جریان می‌یابند، در حالی که اطلاعات به عقب جریان می‌یابند(بیمون18، 1998).

یک زنجیره تامین نفت متعارف شامل اکتشاف نفت، تولید، حمل و نقل، ذخیره‌سازی نفت خام (‏تانک‌ها توسط شبکه‌ای از خطوط لوله به پالایشگاه متصل می‌شوند)‏، عملیات‌ پالایشگاهی، فهرستی از محصولات و توزیع (‏از طریق مراکز توزیع) است‏. تصمیم‌گیری استراتژیک، تاکتیکی و عملیاتی در تمام مراحل زنجیره مورد نیاز است. شکل 1 زنجیره تامین صنعت نفت معمولی، از اکتشاف و تولید نفت، از طریق پردازش و ذخیره‌سازی، تا توزیع و بازاریابی محصولات تصفیه‌شده به مصرف کنندگان را نشان می‌دهد. ​

img0 

شکل 1-زنجیره تامین نفت خام

زنجیره تامین نفت مانند هر صنعت دیگری، شامل بخشهای متعددی است که وظایف متعددی را انجام می‌دهند. این بخش ها با توجه به موقعیت آن‌ها در زنجیره همانطور که در شکل 2  نشان‌داده شده‌است، ممکن است به سه دسته بالادست، میانی و پایین‌دست طبقه‌بندی شوند. فعالیت‌های بالادست شامل تمام فعالیت‌های اکتشافی (‏به عنوان مثال، بررسی‌های لرزه‌ای، ژئوفیزیکی و زمین‌شناسی)‏و عملیات‌های استخراج نفت مانند حفاری، تولید، مهندسی تاسیسات و تعمیر و نگهداری مخزن است. این بالاترین سطح زنجیره است زیرا فعالیت‌ها در این مرحله تاثیر قابل‌توجهی بر عملکرد زنجیره تامین به عنوان یک کل دارند. جریان میانی شامل زیرساخت مورد استفاده برای انتقال نفت خام و گاز به پالایشگاه‌ها برای تبدیل، همراه با مخازن ذخیره‌سازی است. در نهایت، پایین‌دست شامل پردازش، حمل و نقل، بازاریابی و توزیع محصولات نفتی برای کاربران نهایی است. نفت خام بازیافت شده در پالایشگاه به محصولات با ارزش بالاتر مانند بنزین، نفت سفید، دیزل و نفتا تبدیل می‌شود. این محصولات از طریق خطوط لوله کشتی یا راه‌آهن به مراکز توزیع منتقل می‌شوند و سپس کامیون‌ها برای آخرین مرحله سفر از مرکز توزیع به خرده‌فروش مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از شرکت‌های نفتی کاملا یکپارچه هستندبطوری که عملیات ممکن است فقط در یک یا دو سطح زنجیره فعال باشند. ​

img0 

شکل 2-فعالیت‌های بالادست، میانی و پایین‌دست زنجیره تامین نفت 

زنجیره تامین صنعت نفت (‏SC)‏تحت عدم قطعیت 

زمانیکه افراد درگیر دانش لازم برای توصیف دقیق وضعیت فعلی رویدادها یا پیش‌بینی نتایج آینده هستند، عدم قطعیت وجود دارد. اگر تصمیم گیرندگان در مورد اهداف خود نا مطمئن باشند، این مساله می‌تواند بر روی تصمیم‌گیری در مورد زنجیره تامین تاثیر بگذارد؛ البته اگر آن‌ها فاقد اطلاعات در مورد زنجیره تامین یا محیط و ظرفیت آن باشند و یا حتی قدرت پردازش این اطلاعات را نداشته باشند؛ اگر آن‌ها قادر به پیش‌بینی دقیق تاثیر اقدامات کنترلی ممکن بر روی رفتارهای زنجیره تامین نباشند؛ یا اگر آن‌ها فاقد اقدامات کنترلی موثر باشند نیز عدم قطعیت وجود دارد. ون در وارست و همکاران19 (‏۲۰۰۲)‏ مطرح میکند عدم قطعیت می‌تواند یک مشکل بلند مدت باشد؛ به عنوان مثال، اثرات نوسانات قیمت مواد اولیه، تقاضای بازار و نرخ تولید را می توان برای پنج تا ده سال مورد بررسی قرار داد. عدم قطعیت میان‌مدت ممکن است عملیات را برای یک تا دو سال تحت‌تاثیر قرار دهد، در حالی که عدم قطعیت کوتاه‌مدت تغییرات پردازش روزانه یا هفتگی (‏به عنوان مثال شکست تجهیزات یا سفارش لغو شده)‏است که نیاز به آن دارد(گوپتا و ماراناس20، 2013). سبراهنامیام و همکاران21 (‏۱۹۹۴)‏ مطرح می کنند که صنعت پردازش نفت بایستی برای درجه بالایی از عدم قطعیت برنامه‌ریزی کند. همانطور که در بالا ذکر شد، صنعت نفت در معرض عدم قطعیت های بسیاری، از جمله ذخایر متغیر، مشکلات تولید، و نوسانات قیمت مواد خام، محصولات تصفیه‌شده و تقاضای بازار قرار دارد. لبیدی و همکاران22 (‏2020)‏با بررسی اثرات عدم قطعیت در تقاضا، قیمت‌های بازار، هزینه‌های مواد خام و بازده تولید بر تصمیمات برنامه‌ریزی در زنجیره تامین پتروشیمی، دریافتند که این تاثیر قابل‌توجه است و تقاضای بازار مهم‌ترین عامل است. شکل 3 نشان می‌دهد که چگونه اثرات عدم قطعیت در بازار در سراسر زنجیره تامین احساس می‌شود. ​

img0 

شکل 3-عدم قطعیت بازار در زنجیره تامین

بک و همکاران23 (‏2018) در مطالعه خود ‏یک رویکرد کمی را برای بررسی پاسخگویی زنجیره تامین نفت تحت شرایط عدم قطعیت در نظر گرفت، و مساله را به عنوان یک مدل بهینه‌سازی دو معیاری که ارزش فعلی خالص را به حداکثر رسانده و زمان انتظار را به حداکثر می‌رساند، فرمول‌بندی نمودند. پاسخگویی به توانایی یک زنجیره تامین برای پاسخ سریع به تغییرات در تقاضا، هم از نظر حجم و هم ترکیبی از محصولات تعریف می‌شود(کریستوفر24، 2010؛ هولگ25،2015). العثمان و همکاران26 (‏۲۰۰۸)‏در مطالعه خود به بررسی تاثیر عدم قطعیت در قیمت بازار و تقاضای بازار بر زنجیره تامین یک شرکت نفتی متعلق به کشور تولید کننده پرداختند و به این نتیجه رسیدند که عدم قطعیت در تقاضای بازار تاثیر بیشتری بر برنامه‌ریزی زنجیره تامین نسبت به قیمت بازار دارد. ریباس و همکاران27 (‏2012)‏تاثیر سه منبع عدم قطعیت (‏تقاضای تولید نفت خام برای محصولات پالایشگاهی و قیمت بازار)‏بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در زنجیره تامین یکپارچه نفت را مورد بررسی قرار داد. گاتی و هاشمی28 (‏۲۰۰۹)‏یک چارچوب مدل‌سازی برای بهینه‌سازی حمل و نقل نفت خام تحت عدم قطعیت در ظرفیت مخزن و خط لوله، تولید میدان نفتی، تقاضای پالایشگاه و پایانه صادرات ارائه کردند. القحطانی و الکمال29 (‏۲۰۰۸)‏مساله چگونگی برنامه‌ریزی، طراحی و بهینه‌سازی راهبردی یک شبکه پردازش پتروشیمی را تحت عدم قطعیت در بازدهی فرآیند، هزینه‌های مواد خام، قیمت‌های محصول و تقاضای کم‌تر بازار محصول تدوین کردند. ​خور (‏2017)‏ عوامل عدم قطعیت را به دو دسته تقسیم کرد: بیرونی و درونی. این موارد در جدول 1نشان‌داده شده‌اند. ​

جدول 1- عوامل عدم قطعیت 

عدم قطعیت درونی

عدم قطعیت بیرونی

بازده محصول / فرآیند

محل

دسترسی ماشین

منبع نفت خام

ویژگی‌های اجزا

هزینه‌های تولید

گزینه‌های پردازش و ترکیب

هزینه‌های توزیع

 

تقاضای بازار

 

پردازش هزینه‌های سرمایه‌گذاری قیمت نفت خام و مواد شیمیایی

 

تقاضای تولید (‏مشخصات معکوس حجم محصول)

 

بودجه در دسترس برای سرمایه‌گذاری در خرید تجهیزات جدید یا جایگزین کردن تجهیزات موجود و افزایش ظرفیت

منبع: چامپنگ و گانگ30 (2019)

3-پیشینه تحقیق

در این بخش به تحقیقات خارجی و داخلی که به نحوی مرتبط با موضوع این تحقیق هستند، پرداخته می‌شود.

کیقبادی ( 1400 ) در تحقیقی باعنوان  «تبیین مدلی برای ارزیابی پایداری زنجیره تامین در صنایع نفت و گاز براساس مدل معادلات ساختاری» مطرح می کنند که مفهوم پایداری در زنجیره تأمین در صنعت نفت و گاز به دلیل ماهیت آن و خطرات و ریسک های پایداری مربوط به این صنعت، به ویژه خطرات زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنشاسته و همکاران (1399) در تحقیقی باعنوان  «طراحی زنجیره تأمین تاب آور در صنعت نفت تحت ریسکهای عملیاتی و اختلالی: مطالعه موردی» مطرح می کنند که صنعت نفت از بزرگترین و مؤثرترین صنایع جهان است. به دلیل ساختار پیچیده زنجیره های تأمین نفت و عدم قطعیت قیمت و تقاضا، طراحی شبکه زنجیره تأمین ابزاری مناسب برای بهبود این صنعت است. پیچیدگی زنجیره های تأمین باعث افزایش آسیب پذیری نسبت به اختلالات میشود؛ بنابراین هنگام طراحی زنجیره تأمین، توجه به تاب آوری که زنجیره تأمین را قادر میسازد در مواجهه با اختلال، عملکرد مناسبی داشته باشد، ضروری است. امیدواری و زرین پور (1399) در تحقیقی باعنوان «ارائه یک مدل بهینه‌سازی استوار برای طراحی استراتژیک و عملیاتی زنجیره تامین نفت» یک مدل ریاضی برای طراحی زنجیره تامین نفت خام با در­ نظر ­گرفتن مسائل مربوط به مکان‌یابی تسهیلات، تخصیص تقاضا، برنامه‌ریزی حمل‌ونقل و توزیع ارائه دادند. نتایج مدل پیشنهادی نشان می‌دهند با افزایش سطح عدم‌قطعیت سودآوری کاهش می­یابد؛ اما می­توان با مهار عدم‌قطعیت پارامترها و مدیریت مناسب تولید و توزیع سودآوری زنجیره تامین نفت را تضمین کرد.

مظفری و همکاران (1399) در مطالعه خود با عنوان «بررسی تاثیر عملیات مدیریت زنجیره تامین بر مزیت رقابتی و عملکرد شرکت (مورد مطالعه: مجتمع صنعتی ماموت)» به این نتیجه رسیدند که عملیات مدیریت زنجیره تامین برمزیت رقابتی و عملکرد مجتمع صنعتی ماموت تاثیرمثبت دارد. صادقی راد (1399) در مطالعه مروری خود تخت عنوان «اهمیت تکمیل زنجیره ارزش و توجه به صنایع پایین دستی پتروشیمی»  ضمن تأکید بر اهمیت تکمیل زنجیره ارزش و توجه به صنایع پایین‌دستی پتروشیمی برای نیل به این هدف، مطرح می‌کند که صنعت پتروشیمی نقش مهمی در ایجاد ارزش‌افزوده منابع نفتی کشور دارد.

در میان مطالعات خارجی، علیمحمدی (2022) در مطالعه خود با عنوان «پیکربندی چند هدفه زنجیره تامین برای صنعت نفت تحت عدم قطعیت» مطرح نموده است که در سال‌های اخیر، زنجیره‌های تامین به یک موضوع جذاب برای مدیران و صنعتگران تبدیل شده‌اند و مرگ و زندگی سازمان‌ها و کسب و کارها به نحوی به فعالیت زنجیره‌های به‌هم‌پیوسته بستگی دارد. در این مطالعه، انتقال محصولات نفتی از نقاط تامین به مناطق مصرف از طریق زنجیره تامین مورد بررسی قرار گرفته و به این نتیجه رسیده است که سرعت بالای تغییر و تکامل عدم قطعیت و ابهام تصمیمات را افزایش داده‌است که پیش‌بینی شرایط آینده در زنجیره‌های تامین را دشوار می‌سازد. از این رو، یک مدل ریاضی با دو هدف شامل کاهش هزینه‌های حمل و نقل و کاهش تعداد بارها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تحقیق پیا و همکاران (2020)‏، نتایج نشان داد که عوامل فنی بیش‌ترین تاثیر را بر فجایع شورای هم‌کاری اقتصادی - اجتماعی، اما جنبه‌های قانونی و سیاسی کم‌ترین تاثیر را بر زنجیره تامین صنعت نفت و گاز داشته‌اند. مطالعه انجام‌شده توسط اسلم و همکارانش (2020)‏، شیوه‌های زنجیره تامین صنعت نفت در پاکستان را به رسمیت شناخت. این مقاله نشان می‌دهد که شیوه‌های مدیریت زنجیره تامین ‏تاثیر مثبتی بر عملکرد عملیاتی دارد. رفیق و همکاران31 (2019) در مطالعه خود به ارائه راه‌حل‌های مناسب برای چالش‌های پیش رو و توسعه مدل مدیریت نوآوری در شرکت‌های نفت و پتروشیمی تولیدکننده محصولات پلی‌اتیلن پرداختند. در این تحقیق، ابعاد مختلف زنجیره تامین شامل عوامل اقتصادی، سازمانی، نظارتی، فناوری، فنی، بازاریابی و سیستمی شناسایی شد. در تحقیق ژو و همکاران (2010)‏، یک مدل چند منظوره برای به حداقل رساندن همزمان کل هزینه‌های اقتصادی و انتشار دی اکسید کربن در یک زنجیره تامین نفت ارایه شده‌است. فرآیندهای واقعی و محدودیت‌های فنی مختلف مانند ساخت خط لوله، طراحی ایستگاه پمپاژ و پیکربندی هیدرولیکی خط لوله و پمپ‌ها نیز در این مدل در نظر گرفته شده‌اند.

4-روش تحقیق

در تحقیق حاضر به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات برای تجزیه‌وتحلیل یافته ها از رویکرد ترکیبی (کیفی و کمی) استفاده شد. در بخش کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون به بررسی مراحل و عدم قطعیت های زنجیره تامین صنعت نفت پرداخته شد. در روش کیفی مطابق با مراحل و اصول روش مذکور، تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از منابع مطالعاتی موجود و نیز تکمیل موضوع از طریق مصاحبه‌ها با خبرگان حوزه زنجیره تامین و صنعت نفت ارائه شد. در این راستا، فرآيند گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌های هرکدام از مصاحبه‌ها به‌صورت هم‌زمان صورت گرفته و اين فرآيند تا تحقق کفايت نظری موردنظر در روش داده بنیاد ادامه يافت. همچنین حد توقف مصاحبه‌ها با اين معیار مشخص‌شد. در اين مرحله، 16 مصاحبه نیمه ساختاريافته تخصصی صورت گرفت. سپس در بخش کمی بر اساس یافته‌های بخش کیفی، به شناسایی اجزای علی و معلولی زنجیره و زیرمجموعه های آن با رویکرد دیمتل فازی پرداخته شد. جامعه آماری این تحقیق در بخش کیفی را اساتید، متخصصان و صاحبنظران حوزه زنجیره تامین و صنعت نفت در سال 1402 تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری در این بخش از پژوهش حاضر، «روش نمونه‌گیری هدفمند» است. بعد از انجام 11 مصاحبه، دیده شد که عوامل اصلی و فرعی در مصاحبه‌ها تکرار شده و پاسخ‌ها از روندی تکراری تبعیت می‌کند اما برای اطمینان بیشتر، 5 مصاحبه دیگر نیز انجام شد و نمونه با 16 نفر مورد تائید قرار گرفت و به فرایند مصاحبه پایان داده شد و پژوهشگر به اشباع نظری رسید. بیشتر مصاحبه‌ها در دفتر کار افراد ترتیب داده شد. محقق تمامی مصاحبه‌ها را هدایت نمود. اتخاذ این رویه باعث شد تا محقق بتواند اطلاعات حاصل از مصاحبه‌های پیشین را در مصاحبه‌های بعدی به کار بندد. به‌این‌ترتیب که بعد از انجام هر مصاحبه نقاط مبهم یا ضعف الگو و مقوله‌ها مشخص و نفر بعدی با توجه به تخصص موردنیاز برای رفع ابهامات انتخاب شد. جمع‌آوری داده‌ها تا مرحله اشباع نظری مقوله‌ها و به بیان واضح‌تر تا جایی که امکان دستیابی به داده‌های جدید دیگر فراهم نبود، ادامه یافت. پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، کدگذاری انجام گرفت. همچنین استراتژی اعتبارسنجی نتایج در این مطالعه از طریق روش حداقل مربعات جزئی تائید شد. بر این اساس پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، کدگذاری روایت‌های آنان در دو سطح کدگذاری اولیه، محوری و گزینشی (انتخابی) انجام گرفت. کدگذاری در مرحله اول با توجه به‌کلی بودن و باز بودن، کدگذاری اولیه محسوب می‌شود. در مرحله بعدازاین نوع کدگذاری، می‌بایست کدگذاری ثانویه انجام بگیرد که در آن کدهای اولیه به علت تعداد فراوان در قالب مقوله­های مشابه یا همان کدهای ثانویه به یک کد مفهومی تبدیل می‌شوند (کدگذاری محوری) و درنهایت نیز کدگذاری گزینشی یا انتخابی انجام می‌گیرد.

بخش کمی تحقیق نیز با رویکرد دلفی فازی به منظور رد یا پذیرش شاخص های احصا شده پیرامون عدم قطعیت و در مرحله بعد از رویکرد دیمتل فازی برای بررسی روابط علی و معلولی میان شاخص های مذکور پرداخته شده است.

5-نتایج و یافته ها

با توجه مرور بر مبانی نظری داخلی و خارجی و مصاحبه با خبرگان و صاحبنظران این حوزه، زنجیره تامین نفت از اجزای استخراج و تولید، حمل و نقل، پالایش، توزیع، ذخیره سازی و توزیع نهایی تشکیل شده است. این مراحل کلی خود به مراحل فرعی دیگری تقسیم بندی میشوند. در نهایت ابعاد، مولفه ها و شاخص های زنجیره تامین در شرایط عدم قطعیت به شرح جدول ذیل است:

جدول 2-شناسایی اجزا و عدم قطعیت های زنجیره تامین نفت

اجزای زنجیره تامین

اجزای فرعی زنجیره تامین

در شرایط عدم قطعیت

استخراج و تولید

حفاری چاه‌ها: این فرآیند شامل حفر چاه‌های نفتی یا گازی برای دسترسی به مخزن‌های زیرزمینی است.

1. قیمت نفت: قیمت نفت خام در بازار جهانی به شدت تحت تأثیر عوامل اقتصادی، سیاسی، جغرافیایی و تقاضا و تأمین است. تغییرات ناگهانی در قیمت نفت می‌توانند بر ارزش فرآیند استخراج و تولید تأثیر بگذارند.

2. نوسانات تقاضا: تقاضا برای نفت و گاز متغیر است و تحت تأثیر عوامل اقتصادی مثل رشد اقتصادی و تغییرات در سبک‌های زندگی جامعه قرار دارد.

3. مشکلات تولید: عدم قطعیت در تولید نفت و گاز ممکن است به دلیل مشکلات فنی، فرآیندهای نامنظم، واقعات طبیعی (مانند زلزله یا طوفان) یا اختلالات انسانی (مانند اعتصابات) رخ دهد.

4. مسائل محیط زیستی: تأثیرات محیط زیستی مانند تصادفات نفتی دریایی، آلودگی زیست محیطی، تأثیرات مخرب بر اکوسیستم‌های دریایی و ارتفاع سطح دریا می‌توانند مشکلات جدی در فرآیند استخراج و تولید ایجاد کنند.

5. مسائل سیاسی و امنیتی: تنش‌ها و تداخلات سیاسی در مناطق مهم تأمین نفت می‌توانند منجر به قطع تأمین و نوسان در بازارهای جهانی شوند.

6. مسائل تکنولوژیک: پیشرفت‌های تکنولوژیک در صنعت نفت و گاز می‌توانند منجر به تغییرات ناگهانی در روش‌ها و فناوری‌های استخراج و تولید شوند.

7. مسائل مالی و اقتصادی: عدم پایداری در بازارهای مالی و تغییرات نرخ ارز می‌توانند تأثیرگذار بر انتخاب و تصمیمات سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز باشند.

8. قوانین و مقررات: تغییرات در قوانین و مقررات مرتبط با صنعت نفت و گاز در کشورهای مختلف می‌توانند تأثیرگذار باشند و بر سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های این صنعت تأثیر بگذارند.

تزریق فشار: برای افزایش تولید نفت و گاز از مخزن‌ها، گاهی اوقات از فرآیندهای تزریق فشاری مانند تزریق گاز متقابل یا آب به مخزن استفاده می‌شود.

جمع‌آوری و حمل نفت خام: نفت خام و گاز به وسیله چاه‌ها به سطح زمین انتقال می‌یابند و در مخازن موقتی (مانند تانکرها) جمع‌آوری می‌شوند.

پالایش اولیه: نفت خام در مرحله اولیه پالایش شده و از آب و مواد جامد جدا می‌شود.

حذف شوینده‌ها: این مرحله شامل حذف شوینده‌ها و نمک‌ها از نفت خام به منظور تقویت کیفیت آن است.

فرآیند نفتی: در این مرحله، نفت خام به واحدهای پالایشگاهی منتقل می‌شود تا به محصولات نفتی مورد نظر مانند بنزین، دیزل، و نفت سفید تبدیل شود.

جداسازی گاز: گازهای طبیعی مختلف مانند متان از نفت خام جدا می‌شوند و ممکن است برای استفاده بیشتر یا فروش جداگانه پردازش شوند.

تست و کنترل کیفیت: محصولات نفتی تولید شده باید تحت تست‌های کنترل کیفیت قرار گیرند تا مطابق با استانداردهای مشخص شده باشند.

انتقال به تسهیلات حمل و نقل: محصولات نفتی تولید شده به وسایل حمل و نقل مناسب مانند تانکرها یا لوله‌های نفتی منتقل می‌شوند.

حمل و نقل

حمل نفت خام: نفت خام از مخزن‌های استخراجی به وسیله ناوگانی نظیر تانکرها، کشتی‌ها یا لوله‌های نفتی به پالایشگاه‌ها یا تسهیلات پالایش منتقل می‌شود.

1. تغییرات در نیاز به حمل و نقل: تغییرات ناگهانی در نیاز به نفت و محصولات پالایشی به عنوان نتیجه‌ای از عوامل اقتصادی، آب و هوا، تغییرات در تقاضا و سیاست‌ها می‌توانند تغییرات ناگهانی در مقدار حمل و نقل مورد نیاز ایجاد کنند.

2. مسائل ترافیکی: ترافیک شدید در جاده‌ها و سایر مسیرهای حمل و نقل می‌تواند به تأخیر در تحویل مواد و افزایش هزینه‌های حمل و نقل منجر شود.

3. مشکلات فنی: عیب‌ها و مشکلات فنی در وسایل حمل و نقل مثل تراکتورها، تانکرها، واگن‌ها و لوله‌های نفتی می‌توانند به توقف یا تأخیر در حمل و نقل منجر شوند.

4. مسائل امنیتی: تهدیدهای امنیتی مثل سرقت، خرابی‌های عمدی یا تعرض به تروریسم می‌توانند به تأخیر در حمل و نقل نفت و گاز و حتی توقف آن انجامند.

5. عوامل طبیعی: طوفان‌ها، سیل‌ها، زمین‌لرزه‌ها و سایر واقعات طبیعی می‌توانند به تأخیر در حمل و نقل و آسیب به تسهیلات حمل و نقل منجر شوند.

6. تغییرات قوانین و مقررات: تغییرات در قوانین و مقررات حمل و نقل ممکن است به نیاز به تطبیق سریع ترتیبات حمل و نقل و افزایش هزینه‌ها منجر شوند.

7. مسائل مالی و اقتصادی: تغییرات در نرخ ارز، نرخ سوخت و هزینه‌های حمل و نقل می‌توانند تأثیرگذار باشند و باعث تغییر در سیاست‌های حمل و نقل شوند.

حمل محصولات پالایشی: محصولات پالایشی نفت مانند بنزین، دیزل، گازوئیل و نفت سفید به وسیله تراکتورها، واگن‌ها، تانکرها و پیچان‌های نفتی به مخازن ذخیره سازی و نقاط توزیع منتقل می‌شوند.

حمل گاز‌های طبیعی: گاز‌های طبیعی پس از استخراج به وسیله لوله‌ها به تسهیلات پردازش و توزیع منتقل می‌شوند.

حمل محصولات پایانی: محصولات پایانی مانند بنزین، دیزل و گازوئیل به وسیله تراکتورها، کامیون‌ها، خودروها و سایر وسایل حمل و نقل شهری به مصرف کنندگان نهایی تحویل داده می‌شوند.

حمل آب و کیفیت‌دهی آب: آب مورد نیاز برای فرآیندهای پالایش و خنک‌کردن در تسهیلات پالایش تأمین و به مراکز پالایش منتقل می‌شود.

پالایش

تبدیل نفت خام به محصولات پایانی: در این مرحله، نفت خام از مخازن نفتی ورودی به پالایشگاه‌ها واکنش‌ها و فرآیندهای مختلفی را تجربه می‌کند تا به محصولات پایانی مانند بنزین، دیزل، گازوئیل، نفت سفید، مازوت و سایر محصولات پالایشی تبدیل شود.

1. تغییرات در نفت خام ورودی: نفت خام ورودی به پالایشگاه‌ها ممکن است در ترکیب، کیفیت، و مقدار تغییرات داشته باشد که این تغییرات به تدریجی وارد شده و به عملکرد و فرآیندهای پالایش اثر می‌گذارند.

2. نوسانات در قیمت نفت: تغییرات قیمت نفت در بازارهای جهانی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر روی میزان تولید و نوع محصولات پالایشی داشته باشد.

3. مشکلات فنی در واحدهای پالایشی: خرابی‌ها، تعطیلی‌ها و مشکلات فنی در واحدهای پالایشی می‌توانند به توقف تولید و کاهش بهره‌وری منجر شوند.

 

4. تغییرات در مقررات محیطی: تغییرات در مقررات محیطی ممکن است به تغییرات در روش‌های پالایش و مصرف انرژی منجر شده و هزینه‌های مالی افزایش یابد.

5. نیاز به تطبیق با نیازهای بازار: نیاز به تولید محصولات پالایشی با مشخصات خاص با توجه به تغییرات در تقاضا و نیازهای بازار ممکن است باعث افزایش عدم قطعیت در این مرحله شود.

6. مسائل امنیتی: تهدیدات امنیتی مانند سرقت، خرابی‌های عمدی، و تروریسم می‌توانند به توقف فعالیت‌های پالایشی و ایجاد عدم قطعیت منجر شوند.

7. تغییرات در تکنولوژی پالایش: تغییرات و نوآوری‌های در فناوری‌های مرتبط با پالایش نفت ممکن است نیاز به تطبیق سریع با ماشین‌آلات و فرآیندهای جدید را ایجاد کنند.

8. مسائل مالی و اقتصادی: تغییرات در نرخ ارز، نرخ سوخت و هزینه‌های انرژی ممکن است به تأخیر در پروژه‌های پالایشی و تصمیم‌گیری‌های مالی منجر شوند.

پالایشگاه‌ها و واحدهای فرآوری: این واحدها شامل بخش‌های مختلفی نظیر واحد تقطیر، هیدروپردازش، کراکینگ، هیدروژناسیون، ایزومریزاسیون، واحدهای تمیزکاری، واحدهای جداسازی، واحدهای تبدیل و تصفیه‌کننده‌ها هستند که به منظور تجزیه و تحلیل نفت خام و تولید محصولات پالایشی مختلف به کار می‌روند.

مدیریت محصولات پالایشی: این شامل فرآیندهای مختلف مانند بارگیری و تخزیین محصولات پالایشی در تانکرها یا واگن‌ها، مخزن‌های موازی و میانی، ترکیب و مدیریت انواع مختلف محصولات پالایشی و همچنین کنترل کیفیت آنها می‌شود.

مدیریت پسماندها: در مرحله پالایش، پسماندهای محصولات پالایشی و فرآیندهای مختلف مانند مواد بی‌استفاده و زباله‌ها مدیریت و دفع می‌شوند.

توزیع

پایگاه‌های توزیع: این شامل ایستگاه‌ها و مراکز توزیع مختلف می‌شود که نفت و محصولات نفتی به مقاصد نهایی ارسال می‌شوند. این پایگاه‌ها می‌توانند شامل تانک‌ها، ترمینال‌ها، انبارها و ایستگاه‌های پمپاژ باشند.

1. عدم قطعیت در میزان مواد خام: تامین مواد خام برای پالایشگاه‌ها ممکن است با مشکلاتی مثل تغییرات قیمت نفت خام جهانی و دسترسی به منابع مواد خام متفاوت مواجه شود که این موارد می‌توانند منجر به عدم قطعیت در تامین مواد اولیه پالایشگاه‌ها شوند.

2. تکنولوژی و تجهیزات پالایشی: این عدم قطعیت ممکن است از نظر عملکرد و تجهیزات مورد استفاده در پالایشگاه‌ها و همچنین امکان تعمیر و نگهداری آنها به وجود آید.

3. موارد مرتبط با محصولات نهایی: مشکلات مرتبط با کیفیت محصولات نهایی پالایشگاه‌ها نیز می‌توانند منجر به عدم قطعیت شوند. به عنوان مثال، تغییرات در استانداردها و مقررات محیط زیست ممکن است نیاز به تغییر فرآیندها و مشکلات مربوط به تولید محصولات پالایشی را به وجود آورند.

4. تقاضا و بازار: عدم قطعیت در تقاضا برای محصولات نفتی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. تغییرات در تقاضا ناشی از عوامل اقتصادی، مثل رشد یا رکود اقتصادی، می‌تواند تولید و پالایش محصولات نفتی را تحت تأثیر قرار دهد.

5. عوامل سیاسی و جغرافیایی: مشکلاتی مانند تحریم‌ها، ناپایداری در مناطق تأمین مواد خام، و وقوع حوادث طبیعی ممکن است به عدم قطعیت در تأمین و توزیع محصولات پالایشی منجر شوند.

شبکه لوله‌کشی: لوله‌کشی‌ها برای انتقال نفت و محصولات نفتی از مکان‌های تولید و پالایش به مقاصد توزیعی استفاده می‌شوند. این شبکه‌ها می‌توانند بسیار بزرگ و پیچیده باشند و به عنوان مثال خطوط لوله بین‌المللی نفتی را شامل می‌شوند.

ترمینال‌های تخلیه: این ترمینال‌ها برای تخزیه و توزیع محصولات نفتی به نقاط نهایی استفاده می‌شوند. در این مکان‌ها، نفت و محصولات نفتی از وسایل حمل و نقل مانند کامیون‌ها یا قطارها به مقاصد نهایی تخزیه می‌شوند.

پمپاژ و توزیع محصولات: این شامل تجهیزات پمپاژ برای انتقال نفت و محصولات نفتی به نقاط مختلف توزیعی می‌شود. این مراحل به کمک پمپ‌ها، مخازن توزیع و سیستم‌های خودروهای توزیع انجام می‌شود.

خودروهای توزیعی: شامل وسایل نقلیه مختلفی مثل کامیون‌ها، تانک‌ترکرها، و خودروهای تحویل نفت و محصولات نفتی به مقاصد نهایی است.

سیستم‌های کنترل و ردیابی: برای مدیریت و کنترل جریان نفت و محصولات نفتی در سراسر زنجیره توزیع از سیستم‌های کنترل و ردیابی مدرن استفاده می‌شود تا به بهره‌وری و ایمنی افزوده شود.

ذخیره سازی

انبارها و تانک‌ها: این اجزا برای ذخیره موقت نفت خام و محصولات پالایشی در مراحل مختلف زنجیره تأمین نفت استفاده می‌شوند. این انبارها و تانک‌ها محل ذخیره‌سازی اولیه محصولات نفتی هستند.

1. ظرفیت ذخیره‌سازی: نداشتن ظرفیت کافی برای ذخیره‌سازی نفت خام و محصولات پالایشی می‌تواند مشکلاتی را به وجود آورد. این ممکن است به دلیل افزایش تولید، تعطیلی پالایشگاه‌ها، یا محدودیت‌های زیرساختی باشد.

2. **مشکلات نگهداری و حفاظت**: نگهداری صحیح و حفاظت از تجهیزات و تأسیسات ذخیره‌سازی از اهمیت بسیاری برخوردار است. عواملی مانند فرسایش، تخریب، و حوادث نقلیه ممکن است عدم قطعیت‌ها را افزایش دهند.

3. **مسائل ایمنی و زیست‌محیطی**: تطابق با استانداردهای ایمنی و محیط زیستی می‌تواند به عدم قطعیت‌ها منجر شود. تغییرات در مقررات حفاظت از محیط زیست و مسائل مربوط به حوادث ناگوار ممکن است تأثیرگذار باشند.

4. **تغییرات در نیازها و تقاضا**: تغییرات ناگهانی در نیازها و تقاضای محصولات نفتی می‌توانند ذخیره‌سازی نفت را تحت تأثیر قرار دهند. مثلاً، افزایش تقاضا به دلیل تغییر در الگوهای مصرف یا افزایش تنظیمات محیطی می‌تواند به عدم قطعیت منجر شود.

5. **عوامل سیاسی و اقتصادی**: تحریم‌ها، مسائل جغرافیایی، تغییرات در سیاست‌های داخلی و خارجی ممکن است تأثیرگذار باشند و عدم قطعیت در ذخیره‌سازی نفت را افزایش دهند.

ترمینال‌های نفتی: این ترمینال‌ها برای ذخیره و مدیریت نفت خام و محصولات پالایشی در نقاط مختلف از جمله بنادر و محل‌های نقلیه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مخازن زیرزمینی: این مخازن برای ذخیره‌سازی بلندمدت نفت خام و محصولات پالایشی در زیرزمین به کار می‌روند. این مخازن از جمله اصولی‌ترین واحدهای ذخیره‌سازی هستند.

سیستم‌های تزریق و برداشت: این سیستم‌ها برای مدیریت و کنترل استخراج نفت از مخازن زیرزمینی و ذخیره‌سازی موقت نفت خام استفاده می‌شوند.

تسهیلات ذخیره‌سازی بر روی دریا: این تسهیلات شامل ایستگاه‌های ذخیره‌سازی بر روی سطح آب دریا (مانند شناورها و تخته نفتی‌ها) است که برای ذخیره نفت خام و محصولات پالایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

توزیع نهایی

ایستگاه‌های سوخت: این ایستگاه‌ها به عنوان نقاط توزیع نهایی محصولات نفتی به مصرف‌کنندگان عمومی و خودروها عمل می‌کنند. در این ایستگاه‌ها، محصولات نفتی مانند بنزین، دیزل، گازوئیل، گاز مایع (پروپان و بوتان) و سوخت‌های جت توزیع می‌شوند.

1. **ظرفیت ذخیره‌سازی**: نداشتن ظرفیت کافی برای ذخیره‌سازی نفت خام و محصولات پالایشی می‌تواند مشکلاتی را به وجود آورد. این ممکن است به دلیل افزایش تولید، تعطیلی پالایشگاه‌ها، یا محدودیت‌های زیرساختی باشد.

2. **مشکلات نگهداری و حفاظت**: نگهداری صحیح و حفاظت از تجهیزات و تأسیسات ذخیره‌سازی از اهمیت بسیاری برخوردار است. عواملی مانند فرسایش، تخریب، و حوادث نقلیه ممکن است عدم قطعیت‌ها را افزایش دهند.

3. **مسائل ایمنی و زیست‌محیطی**: تطابق با استانداردهای ایمنی و محیط زیستی می‌تواند به عدم قطعیت‌ها منجر شود. تغییرات در مقررات حفاظت از محیط زیست و مسائل مربوط به حوادث ناگوار ممکن است تأثیرگذار باشند.

4. **تغییرات در نیازها و تقاضا**: تغییرات ناگهانی در نیازها و تقاضای محصولات نفتی می‌توانند ذخیره‌سازی نفت را تحت تأثیر قرار دهند. مثلاً، افزایش تقاضا به دلیل تغییر در الگوهای مصرف یا افزایش تنظیمات محیطی می‌تواند به عدم قطعیت منجر شود.

5. **عوامل سیاسی و اقتصادی**: تحریم‌ها، مسائل جغرافیایی، تغییرات در سیاست‌های داخلی و خارجی ممکن است تأثیرگذار باشند و عدم قطعیت در ذخیره‌سازی نفت را افزایش دهند.

پست‌های سوخت: این پست‌ها نقاط توزیع نهایی برای سوخت‌ها در مکان‌های مختلف شهری و روستایی هستند. مصرف‌کنندگان می‌توانند از آنها سوخت خود را تامین کنند.

خودروهای تحویل سوخت: این خودروها، معمولاً تانکرهای حمل سوخت هستند که به ایستگاه‌های سوخت و پست‌های سوخت می‌رسند و سوخت را به مشتریان نهایی تحویل می‌دهند.

فروشگاه‌های سوخت: بسیاری از ایستگاه‌های سوخت دارای فروشگاه‌هایی هستند که محصولات جانبی مانند مواد غذایی، نوشیدنی‌ها، و کالاهای خودرویی را به مشتریان عرضه می‌کنند.

سیستم‌های پرداخت: این شامل تجهیزاتی مثل دستگاه‌های خودپرداز (ATM)، ترمینال‌های پرداخت بانکی، کارت‌های اعتباری، و سیستم‌های پرداخت برخط برای تسویه حساب مشتریان در ایستگاه‌های سوخت است.

محل‌های پارک خودرو: این مکان‌ها به مشتریان امکان پارک خودروهایشان در زمان تخویل سوخت فراهم می‌کنند.

سیستم‌های نظارت و ایمنی: این سیستم‌ها برای نظارت بر عملیات ایستگاه‌ها، پست‌ها و ترک‌های تحویل سوخت، به منظور ایمنی و پیشگیری از حوادث و نشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

منبع: یافته های تحقیق

با توجهه به نتایج بخش کیفی و شناسایی مراحل مختلف زنجیره و نیز زیرمجموعه های هر مرحله، در مرحله بعد به تایید یا رد شاخص های به دست آمده از بخش قبلی با روش دلفی و سپس به اولویت بندی اجزا به صورت کلی و نیز درون هر مرحله با روش دیمتل فازی پرداخته شده است. در این راستا در وهله نخست ویژگی اعضای گروه خبرگان تحقیق ارایه شده است:

نتایج دلفی فازی

در این راستا در گام نخست به غربالگری و شناسایی شاخص‌های نهایی زنجیره تامین صنعت نفت تحت شرایط عدم اطمینان پرداخته شد. براساس ادبیات پژوهش و مصاحبه‌های تخصصی انجام شده در مجموع 38 مفهوم شناسایی شده است. برای غربال شاخص‌ها و شناسایی شاخص‌های نهایی از رویکرد دلفی فازی استفاده شده است. برای سنجش اهمیت شاخص‌ها از دیدگاه خبرگان تحقیق در مرحله کیفی استفاده شده است. اگر چه افراد خبره از شایستگی‌ها و توانایی‌های ذهنی خود برای انجام مقایسات استفاده می‌نمایند، اما باید به این نکته توجه داشت که فرآیند سنتی کمی سازی دیدگاه افراد، امکان انعکاس سبک تفکر انسانی را بطور کامل ندارد. به عبارت بهتر، استفاده از مجموعه‌های فازی، سازگاری بیشتری با توضیحات زبانی و بعضاً مبهم انسانی دارد و بنابراین بهتر است که با استفاده از مجموعه‌های فازی (بکارگیری اعداد فازی) به پیش بینی بلند مدت و تصمیم‌گیری در دنیای واقعی پرداخت (کریستوفر و گاتورنا32، 2015). در این مطالعه نیز برای فازی‌سازی دیدگاه خبرگان از اعداد فازی مثلثی استفاده شده است. دیدگاه خبرگان پیرامون اهمیت هر یک از شاخص‌ها با طیف فازی 7 درجه(کاملا بی اهمیت، خیلی بی اهمیت، بی اهمیت، متوسط، با اهمیت، خیلی با اهمیت و کاملا بی اهمیت) گردآوری شده است. نتایج میانگین فازی و برونداد فازی‌زدایی شده مقادیر مربوط به شاخص‌ها در جدول 3 آمده است. اگر مقدار فازی‌زدایی شده بزرگتر از 7/0 باشد، مورد قبول است و هر شاخصی که امتیاز کمتر داشته باشد، رد می‌شود.

جدول 3- نتایج حاصل از غربال‌گری شاخص‌ها

ردیف

اجزای زنجیره

ریسک های زنجیره

مقدار قطعی

نتیجه

1

استخراج و تولید

قیمت نفت

0.842

پذیرش

2

نوسانات تقاضا

0.878

پذیرش

3

مشکلات تولید

0.777

پذیرش

4

مسائل محیط زیستی

0.756

پذیرش

5

مسائل سیاسی و امنیتی

0.767

پذیرش

6

مسائل تکنولوژیک

0.726

پذیرش

7

مسائل مالی و اقتصادی

0.757

پذیرش

8

قوانین و مقررات

0.790

پذیرش

9

حمل و نقل

تغییرات در نیاز به حمل و نقل

0.921

پذیرش

10

مسائل ترافیکی

0.712

پذیرش

11

مشکلات فنی

0.716

پذیرش

12

مسائل امنیتی

0.844

پذیرش

13

عوامل طبیعی

0.776

پذیرش

14

تغییرات قوانین و مقررات

0.858

پذیرش

15

مسائل مالی و اقتصادی

0.936

پذیرش

16

پالایش

تغییرات در نفت خام ورودی

0.718

پذیرش

17

نوسانات در قیمت نفت

0.936

پذیرش

18

مشکلات فنی در واحدهای پالایشی

0.921

پذیرش

19

تغییرات در مقررات محیطی

0.873

پذیرش

20

نیاز به تطبیق با نیازهای بازار

0.835

پذیرش

21

مسائل امنیتی

0.751

پذیرش

22

تغییرات در تکنولوژی پالایش

0.713

پذیرش

23

مسائل مالی و اقتصادی

0.771

پذیرش

24

توزیع

عدم قطعیت در میزان مواد خام

0.795

پذیرش

25

تکنولوژی و تجهیزات پالایشی

0.883

پذیرش

26

موارد مرتبط با محصولات نهایی

0.842

پذیرش

27

تقاضا و بازار

0.784

پذیرش

28

عوامل سیاسی و جغرافیایی

0.797

پذیرش

29

ذخیره سازی

ظرفیت ذخیره‌سازی

0.792

پذیرش

30

مشکلات نگهداری و حفاظت

0.764

پذیرش

31

مسائل ایمنی و زیست‌محیطی

814/0

پذیرش

32

تغییرات در نیازها و تقاضا

756/0

پذیرش

33

عوامل سیاسی و اقتصادی

923/0

پذیرش

34

توزیع نهایی

ظرفیت ذخیره‌سازی

715/0

پذیرش

35

مشکلات نگهداری و حفاظت

836/0

پذیرش

36

مسائل ایمنی و زیست‌محیطی

814/0

پذیرش

37

تغییرات در نیازها و تقاضا

801/0

پذیرش

38

عوامل سیاسی و اقتصادی

721/0

پذیرش

تمامی مواردی که امتیازی بالاتر از 7/0 کسب کرده‌اند.

در این قسمت به ارایه نتایج مرتبط با شناسایی روابط علی و معلولی میان مراحل اصلی و فرعی زنجیره تامین صنعت نفت پرداخته شده است. لازم به ذکر است محاسبات مربوط به شناسایی روابط علی و معلولی میان مراحل اصلی زنجیره ارایه شده است و محاسبات مربوط به مراحل فرعی صرفا با ارایه نتایج نهایی، در این قسمت ارایه شده است:

شناسایی اجزای علی و معلولی مراحل اصلی زنجیره تامین صنعت نفت

خروجی نهائی در جدول زیر آمده است.

جدول 4-خروجی نهایی اجزای اصلی زنجیره تامین

 

R

D

D+R

D-R

استخراج و تولید

2.686

3.339

6.025

0.653

حمل و نقل

2.827

3.39

6.217

0.564

پالایش

3.359

3.016

6.375

-0.344

توزیع

3.169

3.409

6.579

0.24

ذخیره سازی

3.504

3.108

6.612

-0.395

توزیع نهایی

3.589

2.871

6.459

-0.718

 

شکل زیر نیز الگوی روابط معنی دار را نشان می دهد. این الگو در قالب یک نمودار هست که در آن محور طولی مقادیر D + R و محور عرضی براساس D - R می‌باشد. موقعیت و روابط هر عامل با نقطه‌ای به مختصات (D + R, D - R) در دستگاه معین می‌شود.

 

 

 

 

 

نمودار1-الگوی روابط علی و معلولی اجزای اصلی زنجیره تامین

 

 

با توجه به نمودار و جدول فوق هر عامل از چهار جنبه بررسی می شود:

- میزان تاثیر گذاری متغیرها: جمع عناصر هر سطر (D) برای هر عامل نشانگر میزان تاثیرگذاری آن عامل بر سایر عامل‌های سیستم است. در این تحقیق استخراج و تولید از بیشترین تاثیر گذاری برخوردار است و حمل و نقل، پالایش، توزیع، ذخیره سازی و توزیع نهایی در درجات بعدی تاثیرگذاری قرار دارند.

- میزان تاثیرپذیری متغیرها: جمع عناصر ستون (R) برای هر عامل نشانگر میزان تاثیرپذیری آن عامل از سایر عامل‌های سیستم است. در این تحقیق معیار6 از بیشترین تاثیرپذیری برخوردار است و معیار5، معیار3، معیار4، معیار2 و معیار1 در درجات بعدی تاثیرپذیری قرار دارند.

- بردار افقی (D + R) میزان تاثیر و تاثر عامل مورد نظر در سیستم را نشان می دهد. به عبارت دیگر هرچه مقدار D + R عاملی بیشتر باشد، آن عامل تعامل بیشتری با سایر عوامل سیستم دارد. . در این تحقیق معیار5 از بیشترین تاثیر گذاری برخوردار است و معیار4، معیار6، معیار3، معیار2 و معیار1 در درجات بعدی تاثیرگذاری قرار دارند.

- بردار عمودی (D - R) قدرت تاثیرگذاری هر عامل را نشان می‌دهد. بطور کلی اگر D - R مثبت باشد، متغیر یک متغیر علی محسوب می‌شود و اگر منفی باشد، معلول محسوب می‌شود. . در این تحقیق معیار1، معیار2، معیار4 علی بوده و معیار3، معیار5، معیار6 معلول به حساب می آیند. در این تحقیق معیار1 از بیشترین تاثیر گذاری برخوردار است و معیار2، معیار3، معیار4، معیار5 و معیار6 در درجات بعدی تاثیرگذاری قرار دارند. در این تحقیق معیار6 از بیشترین تاثیرپذیری برخوردار است و معیار5، معیار3، معیار4، معیار2 و معیار1 در درجات بعدی تاثیرپذیری قرار دارند. در این تحقیق معیار5 از بیشترین تاثیر گذاری برخوردار است و معیار4، معیار6، معیار3، معیار2 و معیار1 در درجات بعدی تاثیرگذاری قرار دارند. در این تحقیق معیار1، معیار2، معیار4 علی بوده و معیار3، معیار5، معیار6 معلول به حساب می آیند.

 

شکل 4-مدل عدم اطمینان در صنعت نفت 

 

img0 

 

نتیجه گیری

با توجه به نتایج تحقیق، مدل طراحی شده در این تحقیق به صورت کلان نگر بر ابعاد مختلف و البته کلی زنجیره تامین نفت تمرکز کرده است. مراحل شناسایی شده برای زنجیره تامین نفت به صورت عمومی شامل زنجیره تامین نفت در شرایط کلان است و در عین حال به مراحل جزیی نیز دقت داشت است. لذا مدل طراحی شده می‌تواند در مقیاس بزرگ نیز اجرا شوند و به مدیران صنعت کمک کنند تا با بهبود تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و کاهش عدم قطعیت‌ها، عملکرد زنجیره تأمین را بهبود بخشند.بر اساس نتایج تحقیق شرایط عدم اطمینان می‌تواند تأثیرات مختلفی بر زنجیره تأمین نفت داشته باشد، از جمله:

- کاهش توانایی تأمین نفت: شرایط عدم اطمینان می‌تواند باعث کاهش توانایی تأمین نفت شود و در نتیجه باعث افزایش قیمت نفت و کاهش تقاضا شود.

- افزایش هزینه‌ها: شرایط عدم اطمینان می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های زنجیره تأمین شود، از جمله هزینه‌های حمل و نقل و هزینه‌های تأمین‌کنندگان.

- کاهش کیفیت محصولات: شرایط عدم اطمینان می‌تواند باعث کاهش کیفیت محصولات نفتی شود و در نتیجه باعث کاهش رضایت مشتریان شود.

- کاهش توانایی تولید: شرایط عدم اطمینان می‌تواند باعث کاهش توانایی تولید محصولات نفتی شود و در نتیجه باعث کاهش درآمد شرکت‌های نفتی شود.

- افزایش ریسک‌های مالی: شرایط عدم اطمینان می‌تواند باعث افزایش ریسک‌های مالی شود و در نتیجه باعث کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت شود.

به طور کلی، شرایط عدم اطمینان می‌تواند باعث کاهش کارایی و عملکرد زنجیره تأمین نفت شود و برای مقابله با آن باید از رویکردهای مختلفی استفاده کرد که در پاسخ به سوال قبلی ذکر شد. این نتیجه همسو با مطالعات احمدی و همکاران (1399) و ترابی و شرافت (1392) است. بنابراین در مدیریت زنجیره تامین نفت در شرایط عدم اطمینان، توجه به مدیریت ریسک‌ها و ایجاد تدابیر احتیاطی بسیار حیاتی است. در ادامه، چند پیشنهاد کاربردی برای مراحل مختلف زنجیره تامین نفت در شرایط عدم اطمینان ارایه شده است:

1. تضمین انعطاف‌پذیری در تولید: توسعه امکانات تولید چندمنظوره و انعطاف‌پذیری در خطوط تولید می‌تواند در مواجهه با تغییرات ناگهانی بازار و تقاضا مفید باشد. به طور مثال، استفاده از خطوط تولید قابل تنظیم که قادر به تولید چندین محصول با استفاده از تغییرات کوچک در تنظیمات هستند.

2. استراتژی‌های مدیریت انبار: ایجاد سیستم‌های موثر مدیریت انبار و ردیابی دقیق موجودی‌ها می‌تواند در مقابله با عدم اطمینان موثر باشد. استفاده از فناوری‌های مدرن برای ردیابی دقیق موجودی‌ها و پیش‌بینی نیازهای بازار می‌تواند به جلوگیری از نواقص در زنجیره تامین کمک کند.

3. توسعه توافق‌نامه‌های پایدار با تامین‌کنندگان: ایجاد توافق‌نامه‌های پایدار و استراتژی‌های همکاری بلندمدت با تامین‌کنندگان می‌تواند به کاهش نوسانات قیمت و تضمین تأمین منابع در دوره‌های عدم اطمینان کمک کند.

4. ارتقاء شبکه حمل‌و‌نقل: ایجاد شبکه حمل‌و‌نقل مناسب و ارتقاء امکانات حمل‌و‌نقل می‌تواند در مواجهه با مشکلات مربوط به حمل‌و‌نقل در شرایط نامنظم موثر باشد. این شامل بهبود خطوط لوله، افزایش ایمنی حمل‌و‌نقل و استفاده از فناوری‌های حمل‌و‌نقل هوشمند می‌شود.

منابع

-       احمدی, اسماعیل, ملکی, محمد حسن, ثانوی فرد, رسول، فتحی, محمد رضا. (1399). آینده‌پژوهی زنجیره تأمین صنعت نفت با رویکرد سناریونگاری. آینده پژوهی ایران، 81(5)

-       امیدواری، زهرا؛ ناعمه، زرین پور (1399) ارائه یک مدل بهینه‌سازی استوار برای طراحی استراتژیک و عملیاتی زنجیره تامین نفت، مجله : چشم انداز مدیریت صنعتی » زمستان 1399 - شماره 40 رتبه ب/ISC (‎37 صفحه - از 155 تا 191 )

-       بنشاسته، آرزو؛ صاحبی. هادی؛ جبل عاملی. محمدسعید (1399 )، طراحی زنجیره تأمین تاب آور در صنعت نفت تحت ریسکهای عملیاتی و اختلالی: مطالعه موردی، نشریع علمی ( فصلنامه ) پژوهشهای سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی، سال ششم، شماره 19

-       ترابی، سیدعلی و شرافت، محمدرضا،1392،طراحی یک شبکه زنجیره تأمین پایدار برای صنعت نفت تحت شرایط عدم قطعیت،دهمین کنفرانس بین المللی مهندسی صنایع،تهران

-       صادقی راد، محمد (1399) اهمیت تکمیل زنجیره ارزش و توجه به صنایع پایین دستی پتروشیمی،ششمین کنفرانس بین المللی مهندسی شیمی و نفت،تهران،،،https://civilica.com/doc/1033405

-       کیقبادی، امیررضا. (1400)، تبیین مدلی برای ارزیابی پایداری زنجیره تامین در صنایع نفت و گاز براساس مدل معادلات ساختاری، مجله توانمندسازی مدیریت سرمایه انسانی، دوره 4، شماره 2

-       مظفری، محمد مهدی؛ اجلی، مهدی؛ جعفرقلی، دل آرام (1399). بررسی تاثیر عملیات مدیریت زنجیره تامین بر مزیت رقابتی و عملکرد شرکت (مورد مطالعه: مجتمع صنعتی ماموت)، نشریه اندیشه آماد » دوره 19، شماره 74 (پاییز 1399)

-       Abdolazimi, O., Esfandarani, M. S., Salehi, M., & Shishebori, D. (2020a). Robust design of a multi-objective closed-loop supply chain by integrating on-time delivery, cost, and environmental aspects, case study of a Tire Factory. Journal of Cleaner Production, 264, 121566.

-       Al-Othman, W. B., Lababidi, H. M., Alatiqi, I. M., & Al-Shayji, K. (2008). Supply chain optimisation of petroleum organization under uncertainty in market demands and prices. European Journal of Operational Research, 189(3), 822-840.

-       Alimohammadi Ardekani, M. (2022). A Multi-Objective Supply Chain Configuration for the Oil Industry under Uncertainty. Advances in Industrial Engineering, 56(1), 15-41. doi: 10.22059/aie.2022.335295.1816

-       ANJI, H., ZAHEDI, S., MARVAST, M. A., KANANPANAH, S., SADI, M. & SHOKRI, S.2010. Determination of suitable feedstock for refineries utilizing LP and NLP models. International Journal of Chemical Engineering and Applications, 1,225.

-       Al-Qahtani K., Elkamel A. (2010) Robust planning of multisite refinery networks: Optimization under uncertainty, Comput. Chem. Eng. 346, 985–995.

-       Asamoah, D., Agyei-Owusu, B., Andoh-Baidoo, F. K., & Ayaburi, E. (2021). Inter-organizational systems use and supply chain performance: Mediating role of supply chain management capabilities. International journal of information management, 58, 102195.

-       Aslem, J., Aqeela S., Nokhaiz T., Yun, K., (2021). Factors influencing blockchain adoption in supply chain management practices: A study based on the oil industry, Journal of Innovation & Knowledge 6 (2021) 124–134

-       Bauquis P.R. (2001) A reappraisal of energy supply and demand in 2050, Oil Gas Sci. Technol. - Rev. IFP Energies nouvelles 56, 4, 389–402.

-       Beamon, B. M. (1998). Supply chain design and analysis: Models and methods. International Journal of Production Economics, 55(3), 281-294.

-       Bok, J., Lee, H., & Park, S. (2018). Robust investment model for long-range capacity expansion of chemical processing networks under uncertain demand forecast scenarios. Computers & Chemical Engineering, 22(7), 1037-1049.

-       Chima, C. M. (2007). Supply-chain management issues in the oil and gas industry. Journal of Business & Economics Research (JBER), 5(6).

-       Christopher, M., & Gattorna, J. (2015). Supply chain cost management and value-based pricing. Industrial Marketing Management, 34(2), 115-121.

-       Christopher, M. (2010). Logistics and supply chain management (4th ed.). Harlow, England: Financial Times Prentice Hall.

-       Chunpeng, L., & Gang, R. (2019). A strategy for the integration of production planning and scheduling in refineries under uncertainty. Chinese Journal of Chemical Engineering, 17(1), 113-127.

-       Fernandes, L. J., Relvas, S., & Barbosa-Póvoa, A. P. (2014). Collaborative design and tactical planning of downstream petroleum supply chains. Industrial & Engineering Chemistry Research, 53(44), 17155-17181.

-       Galbraith, J. (1973). Designing complex organizations. Reading, Mass.

-       Ghatee, M., & Hashemi, S. M. (2009). Optimal network design and storage management in petroleum distribution network under uncertainty. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 22(4), 796-807.

-       Gupta, A., & Maranas, C. D. (2013). Managing demand uncertainty in supply chain planning. Computers & Chemical Engineering, 27(8), 1219-1227.

-       Holweg, M., Disney, S., Holmström, J., & Småros, J. (2015). Supply chain collaboration:: Making sense of the strategy continuum. European Management Journal, 23(2), 170-181.

-       Khor, C. S. (2017). A hybrid of stochastic programming approaches with economic and operational risk management for petroleum refinery planning under uncertainty.

-       Lababidi, H. M., Ahmed, M. A., Alatiqi, I. M., & Al-Enzi, A. F. (2020). Optimizing the supply chain of a petrochemical company under uncertain operating and economic conditions. Industrial & Engineering Chemistry Research,43(1), 63-73.

-       Lambert, D. M., & Cooper, M. C. (2020). Issues in supply chain management. Industrial Marketing Management, 29(1), 65-83.

-       Piya, S., Shamsuzzoha, A., Khadem, M., & Al-Hinai, N. (2020). Identification of critical factors and their interrelationships to design agile supply chain: special focus to oil and gas industries. Global Journal of Flexible Systems Management, 21(3), 263-281.

-       Ribas, G. P., Hamacher, S., & Street, A. (2012). Optimization under uncertainty of the integrated oil supply chain using stochastic and robust programming. International Transactions in Operational Research, 17(6), 777-796

-       Rafiq, S., Salim, R., & Bloch, H. (2019). Impact of crude oil price volatility on economic activities: An empirical investigation in the thai economy. Resources Policy, 34(3), 121-132

-       Subrahmanyam, S., Pekny, J. F., & Reklaitis, G. V. (1994). Design of batch chemical plants under market uncertainty. Industrial & Engineering Chemistry Research, 33(11), 2688-2701.

-       Suler, J. (2009). The psychotherapeutics of online photosharing. International Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 6(4), 339-344.

-       Van der Vorst, Jack GAJ, & Beulens, A. J. (2002). Identifying sources of uncertainty to generate supply chain redesign strategies. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 32(6), 409-430.

-       Zhang, J., Yalcin, M. G., & Hales, D. N. (2021). Elements of paradoxes in supply chain management literature: a systematic literature review. International Journal of Production Economics, 232, 107928.

-       Zhu, Z. Kahraman, C.; Kaya, I.; Cebi, S. (2010) ‘Recent advances and opportunities in sustainable food supply chain: a model-oriented review’, International Journal of Production Research, 56(17), pp. 5700–5722

 

 

 

[1]  دانشجوی دکتری گروه مدیریت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران- Ali.kamaei.b@gmail.com

[2]  دانشیار عضو هیئت علمی گروه مدیریت صنعتی واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران dr.a.alirezaei@gmail.com

[3]  استاد دانشگاه تهران gh_abbaspour@azad.ac.ir

[4]  استادیار دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب shahmansoury92@gmail.com

 

[5]  Bauquis

[6]  ANJI et.al

[7]  Asamoah et.al

[8]  Zhang et.al

[9]  Galbraith

[10]  Abdolazimi et.al

[11]  Suler

[12]  Chima

[13] Fernandes et.al

[14]  Piya et al

[15]  Christopher and Gattorna

[16]  Christopher

[17]  Lambert and Cooper

[18]  Beamon

[19]  Van der Vorst et al.

[20]  Gupta & Maranas

[21]  Subrahmanyam et al

[22]  Lababidi et al

[23]  Bok et al

[24]  Christopher

[25]  Holweg

[26]  Al-Othman et al

[27]  Ribas et al

[28]  Ghatee and Hashemi

[29]  Al-Qahtani and Elkamel

[30]  Chunpeng & Gang

[31]  et al Rafiq 

[32]  Christopher  & Gattorna


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات رایمگ است.
حق نشر © 1403-1396

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره رایمگ| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]